Onwaardige arbeidsomstandigheden
De massale migratie van het platteland naar de stad had ook tot gevolg dat de vraag naar arbeid groter werd dan het aanbod. Hierdoor konden de fabriekseigenaars de lonen sterk doen dalen.
Om de touwtjes aan elkaar te kunnen knopen wordt vrouwen- en kinderarbeid noodzakelijk voor arbeidersgezinnen.
De massale migratie van het platteland naar de stad had ook tot gevolg dat de vraag naar arbeid groter werd dan het aanbod. Hierdoor konden de fabriekseigenaars de lonen sterk doen dalen.
Om de touwtjes aan elkaar te kunnen knopen wordt vrouwen- en kinderarbeid noodzakelijk voor arbeidersgezinnen.
1. Vrouwenarbeid
De meeste vrouwen werkten in textielfabrieken, maar soms werden ze ook ingezet in de ijzerindustrie of de mijnbouw. Waar ze ook werkten, vrouwen kregen de helft tot twee derde minder loon dan de mannen. Fabrieksbazen veronderstelden dat ze minder hard werkten dan de mannen en hun loon slechts diende om het loon van hun echtgenoot aan te vullen. Het lage loon dat vrouwen kregen had tot gevolg dat de mannen hen als oneerlijke concurrentie beschouwden. Bovendien moesten de vrouwen extra inkomsten zoeken omdat hun loon niet volstond: o.a. prostitutie.
Zoekopdracht 1: Vrouwenarbeid was op zich geen probleem, het feit dat ze minder betaalt werden dan mannen was dit wel. Bestaat er nog steeds een loonkloof tussen mannen en vrouwen? Staaf je antwoord met artikels, filmpjes, ...
De meeste vrouwen werkten in textielfabrieken, maar soms werden ze ook ingezet in de ijzerindustrie of de mijnbouw. Waar ze ook werkten, vrouwen kregen de helft tot twee derde minder loon dan de mannen. Fabrieksbazen veronderstelden dat ze minder hard werkten dan de mannen en hun loon slechts diende om het loon van hun echtgenoot aan te vullen. Het lage loon dat vrouwen kregen had tot gevolg dat de mannen hen als oneerlijke concurrentie beschouwden. Bovendien moesten de vrouwen extra inkomsten zoeken omdat hun loon niet volstond: o.a. prostitutie.
Zoekopdracht 1: Vrouwenarbeid was op zich geen probleem, het feit dat ze minder betaalt werden dan mannen was dit wel. Bestaat er nog steeds een loonkloof tussen mannen en vrouwen? Staaf je antwoord met artikels, filmpjes, ...
2. Kinderarbeid
TEKSTFRAGMENT: Sadler-rapport, 1832 - Mathew Crabtree:
Hoe oud was je toen je begon te werken?
· Acht jaar
Hoe lang werd toen gewoonlijk gewerkt?
· Van zes uur 's morgens tot acht uur 's avonds.
Hoe ver woonde je van de fabriek?
· Ongeveer twee mijlen.
Had je tijd om 's morgens in de fabriek te ontbijten?
· Neen
Dan at je thuis voor je vertrok?
· Ja, meestal.
Hoe voelde je je de ochtend na zo'n lange werkdag?
· Ik werd zelden zelf wakker. Meestal wekten mijn ouders me en namen me nog slapend uit bed.
Was je altijd op tijd op je werk?
· Neen
Wat gebeurde als je te laat kwam?
· Ik werd bijna altijd geslagen.
Hard?
· Erg hard, zo leek het me.
Wordt in deze fabrieken naar het einde van de werktijd altijd geslagen?
· Voortdurend.
Dus kan men ternauwernood in een fabriek komen zonder iemand te horen wenen?
· Geen enkel moment, denk ik.
Wat gebeurde er wanneer de opzichter menselijk was?
Moest hij tegen het einde van de werkdag de kinderen voortdurend slaan om ze wakker en opmerkzaam te houden?
· Ja, hij is ervoor verantwoordelijk dat de machines voortdurend gebruikt worden.
Derhalve jaagt hij de kinderen met alle mogelijke middelen op. Als ze moe worden slaat hij ze meestal met de zweep.
Had je een beetje tijd om bij je ouders te zijn en door hen onderwezen te worden?
· Neen
Wat deed je na je thuiskomst?
· We aten nog en gingen dan onmiddellijk naar bed. Indien het eten niet zou klaargemaakt zijn,
dan waren we ingeslapen terwijl het bereid werd.
TEKSTFRAGMENT: Sadler-rapport, 1832 - Mathew Crabtree:
Hoe oud was je toen je begon te werken?
· Acht jaar
Hoe lang werd toen gewoonlijk gewerkt?
· Van zes uur 's morgens tot acht uur 's avonds.
Hoe ver woonde je van de fabriek?
· Ongeveer twee mijlen.
Had je tijd om 's morgens in de fabriek te ontbijten?
· Neen
Dan at je thuis voor je vertrok?
· Ja, meestal.
Hoe voelde je je de ochtend na zo'n lange werkdag?
· Ik werd zelden zelf wakker. Meestal wekten mijn ouders me en namen me nog slapend uit bed.
Was je altijd op tijd op je werk?
· Neen
Wat gebeurde als je te laat kwam?
· Ik werd bijna altijd geslagen.
Hard?
· Erg hard, zo leek het me.
Wordt in deze fabrieken naar het einde van de werktijd altijd geslagen?
· Voortdurend.
Dus kan men ternauwernood in een fabriek komen zonder iemand te horen wenen?
· Geen enkel moment, denk ik.
Wat gebeurde er wanneer de opzichter menselijk was?
Moest hij tegen het einde van de werkdag de kinderen voortdurend slaan om ze wakker en opmerkzaam te houden?
· Ja, hij is ervoor verantwoordelijk dat de machines voortdurend gebruikt worden.
Derhalve jaagt hij de kinderen met alle mogelijke middelen op. Als ze moe worden slaat hij ze meestal met de zweep.
Had je een beetje tijd om bij je ouders te zijn en door hen onderwezen te worden?
· Neen
Wat deed je na je thuiskomst?
· We aten nog en gingen dan onmiddellijk naar bed. Indien het eten niet zou klaargemaakt zijn,
dan waren we ingeslapen terwijl het bereid werd.
3. Werkritme
De industrialisatie veranderde ook het ritme van de wereld. Wie werkte in de fabriek, werkte op het ritme van de machines. Dat ritme lag hoog, veel hoger dan het ritme van de landarbeid. Arbeiders in de Gentse katoenindustrie werkten bijvoorbeeld zes dagen op zeven, vijftien uur per dag. Op zondag besteedden ze nog twee uur aan het schoonmaken van de machines. Arbeidsdagen van meer dan twaalf uur waren geen uitzondering. Nacht-en zondagarbeid waren vanzelfsprekend.
De denkwijze van de fabrieksbazen: Hoe langer de werkdag, hoe langer de machines draaien, hoe groter de winst en hoe sneller de machines worden afgeschreven en vervangen door modernere, productievere machines.
Inzichtsopdracht 1: Wat bepaalde het ritme van de arbeid op het platteland?
De industrialisatie veranderde ook het ritme van de wereld. Wie werkte in de fabriek, werkte op het ritme van de machines. Dat ritme lag hoog, veel hoger dan het ritme van de landarbeid. Arbeiders in de Gentse katoenindustrie werkten bijvoorbeeld zes dagen op zeven, vijftien uur per dag. Op zondag besteedden ze nog twee uur aan het schoonmaken van de machines. Arbeidsdagen van meer dan twaalf uur waren geen uitzondering. Nacht-en zondagarbeid waren vanzelfsprekend.
De denkwijze van de fabrieksbazen: Hoe langer de werkdag, hoe langer de machines draaien, hoe groter de winst en hoe sneller de machines worden afgeschreven en vervangen door modernere, productievere machines.
Inzichtsopdracht 1: Wat bepaalde het ritme van de arbeid op het platteland?
4. Gevaarlijke en ongezonde werkomstandigheden
De arbeid aan de machines was niet zonder gevaar. Dagelijks gebeurden er ongevallen doordat er geen veiligheidsvoorschriften bestonden of doordat de arbeiders te weinig rusttijden kregen. De werkomstandigheden waren zeer ongezond: in veel fabrieken was er een gebrek aan verse lucht en licht. De arbeiders hadden voortdurend last van het lawaai van de machines.
Zoekopdracht 2: In België hebben regels en wetten hebben in de loop van de tijd een einde gemaakt aan deze onwaardige arbeidsomstandigheden. Andere landen komen helaas nog steeds in het nieuws omwille van de miserabele arbeidsomstandigheden. Zoek voor elk onderdeel een recent voorbeeld (krantenartikel, nieuwsuitzending, ...).
5. Vragen
1. Waardoor konden fabriekseigenaars de lonen sterk doen dalen?
2. De arbeidsomstandigheden waren zeer slecht. Waaruit bleek dit?
De arbeid aan de machines was niet zonder gevaar. Dagelijks gebeurden er ongevallen doordat er geen veiligheidsvoorschriften bestonden of doordat de arbeiders te weinig rusttijden kregen. De werkomstandigheden waren zeer ongezond: in veel fabrieken was er een gebrek aan verse lucht en licht. De arbeiders hadden voortdurend last van het lawaai van de machines.
Zoekopdracht 2: In België hebben regels en wetten hebben in de loop van de tijd een einde gemaakt aan deze onwaardige arbeidsomstandigheden. Andere landen komen helaas nog steeds in het nieuws omwille van de miserabele arbeidsomstandigheden. Zoek voor elk onderdeel een recent voorbeeld (krantenartikel, nieuwsuitzending, ...).
5. Vragen
1. Waardoor konden fabriekseigenaars de lonen sterk doen dalen?
2. De arbeidsomstandigheden waren zeer slecht. Waaruit bleek dit?